Jogjakeren.com – Karya sastra merupakan hasil ungkapan perasaan manusia yang bersifat pribadi yang berupa pengalaman, pemikiran, perasaan, ide, semangat, keyakinan yang diwujudkan dalam bahasa baik secara tertulis maupun lisan. Sastra adalah bentuk rekaman dengan bahasa yang akan disampaikan kepada orang lain. Salah satu jenis karya sastra Jawa yang masih ditemui sampai hari ini adalah geguritan.
Dalam E-Book Geguritan Tradisional, menurut Padmosoekotjo (1960: 1920) geguritan atau guritan berarti ‘kidung’ atau ‘tembang’. Sebagai karya sastra berjenis puisi, geguritan mempunyai aturan-aturan tertentu yang mengatur bentuknya secara ketat.
Akan tetapi, dalam perkembangannya, geguritan juga diartikan sebagai ‘puisi bebas’. Geguritan sebagai puisi bebas kemudian dikenal sebagai geguritan modern, sedangkan geguritan yang masih terikat dengan aturan-aturan yang ketat dikenal sebagai geguritan tradisional.
Geguritan merupakan salah satu jenis karya sastra yang berbentuk puisi Jawa modern. Kemunculan geguritan bahasa Jawa dapat dilihat dalam majalah dan surat kabar berbahasa Jawa seperti, Djaka Lodang, Panjebar Semangat, Jaya Baya, dsb. Hal ini menunjukan bahwa geguritan masih eksis hingga sampai saat ini.
Contoh geguritan Bahasa Jawa:
Dimuat dalam E-Book Antalogi Geguritan SIGUTAN Pendidikan Bahasa Daerah, Universitas Negeri Yogyakarta, terbitan 2022.
-
Prahara (Anis Solekhah)
Omah padha lambah banyu mili
Kebul-kebul padha nutupi rai
Mesin mabur nang langit akeh kang tiniba
Ana apa iki?
Opo yo uwis wayahe
Bumi rasane uwis saya ora kuwat
Nyangga isine sing wis ora sehat
Manungsa wis padha lali marang Gusti
Rusaking donya iki tan bisa kita kinira
Kamangka tandha-tandhane tansah lir tumeka
Resating satmaka tan bisa ditolak
Apa ya isih tetep arep nglegena
Mula ayo kanca ngibadah lan manembah
Nguripke maneh iman gumregah
Sumarah marang purbaning Gusti
Gusti Allah kang maha ngapurani
-
Lintang (Mifta Alfadlia)
Aja takon dununge lintang
Lintang kang nate sumunar
Bengi iki bali pudhar
Bengi iki, sajake lintang katrem nyingidake sunare
Aja takon dununge lintang
Becik saiki crita nganti byar-byaran
Pancen nyata urip kuwi kebak apus-apus
Putih ireng sapa wae bisa ngowahi
Gilir gumanti
Mula apa kang dadi prinsip, prinsipe dhewe kuwi diugemi
Aja takon dununge lintang
Petenging wengi yekti dudu pranyatan
Aja gampang kepilut gebyare Donya
Donya iki kenthel kamunafikan
-
Intip Sega (Laili Tyssa Anjani)
Anamu ning ngisor sega
Rada sepet rasamu
Ning ora papa
Dadi dalaning manungsa
Kang ora duwe apa-apa
Ngganjel weteng supaya bisa makarya
Golek bandha kanggo urip saben dina
Nadyan intip sega, elek rupa
Nanging bisa kanggo sambung nyawa
-
Ringkih (Rohmatul Mufidatuzzhahroh)
Raga sing wus ora ana daya
Inggilig pambaring kang wus riyek
Tegesing setya kayata sirna
Angenan mung dadi lelara
Lintang panjer wengi sing dadi saksi
Saknalika, sekar arum semi ing pojoking ati
Ngelingi sliramu kang manis ati
Muga enggal bisa noto ati
Mantab, geguritannya bagus
Geguritanipun sae-sae!!!